Werkstress, overspanning en burn-out

De termen werkstress, overspanning en burn-out worden veelal door elkaar gebruikt. Wat is het verschil eigenlijk?

Globaal kan gezegd worden dat stress, overspanning en burn-out met elkaar samenhangen en afgezet kunnen worden op een continuum. Met lichte stress heeft iedereen wel te maken (denk aan het halen van een deadline of het geven van een belangrijke presentatie op je werk). Lichte stress zorgt er vaak voor dat je beter gaat presteren op je werk. Houdt de stress langer aan en heb je weinig herstelmomenten, dan raak je vermoeid. Lichte stress kan leiden tot ernstigere stressklachten (denk aan lichte slaapproblemen, concentratieproblemen etcetera). Als deze stressklachten onderkend worden en iemand neemt de tijd te herstellen, dan zien we in de praktijk een goede herstelmogelijkheid.

Wanneer gaan stressklachten over in overspannenheid?

Als stressklachten écht langdurig aanhouden (weken, maanden) en als er een duidelijke disbalans ontstaat tussen draagkracht en draaglast (bv. je verliest het overzicht, je verliest de controle) dan is er sprake van overspanning. Overspanning verschilt dus van reguliere stressklachten in de duur van de ervaren stress en de duur van het tekort aan herstelmogelijkheden.

Wanneer gaat overspanning over in burn-out?

Kenmerkend voor overspanning is dat bij enige rust en voldoende herstelmogelijkheden een individu vrij snel herstelt en het werk weer ‘aankan’. Bij burn-out is dat niet zo: het energieniveau is dusdanig aangetast door langdurige roofbouw (stressklachten duren gemiddeld langer dan een half jaar), dat een langere periode van herstel nodig is om weer optimaal te kunnen functioneren. Kenmerkend bij burn-out is dat er een grotere afstand ontstaat tussen medewerker en werk (en de organisatie) en de medewerker is lichamelijk en emotioneel uitgeput. Kenmerken die verder bij burn-out gezien worden: slapeloosheid, concentratieproblemen, hoofdpijn, vergeetachtigheid, stemmingswisselingen, piekeren, plotselinge huilbuien, toename alcoholgebruik, prikkelbaarheid etcetera.

Hoe met burn-out omgaan op de werkplek?
Onderken dat het probleem er is. Haal de piekbelasting bij de medewerker weg. Ga in gesprek met de bedrijfsarts en schakel extra hulp in om klachten te inventariseren om tot klachtenreductie te komen. Idealiter blijft de medewerker aangehaakt bij het werk door aanwezig te zijn op gezette tijden om langzaam het aantal uren weer uit te breiden. Dit is een gestaag proces, maar heeft de meeste kans van slagen als er professionele hulp wordt ingeschakeld om de medewerker te begeleiden naar duurzame inzetbaarheid.

Bron: Hoogduin & Van de Griendt (2015). Werkstress, overspanning, burn-out en andere psychische klachten. ISBN: 9789492096074